„Artystki i artyści w działaniu” – to nowy cykl spotkań w NOMUS-ie, podczas którego autorki i autorzy dzieł znajdujących się w kolekcji Nowego Muzeum Sztuki opowiadają o swojej twórczości.

Koordynacja i prowadzenie: Mariola Balińska.

Spotkanie z Anną Orbaczewską odbędzie się wokół Pieca ceramicznego, czyli jej pracy z 2021 roku, prezentowanej na wystawie „Kolekcja w działaniu”.

Piec Anny Orbaczewskiej emituje, dzięki instalacji grzewczej, odczuwalne ciepło. Choć kojarzy się ono w sposób oczywisty z tym urządzeniem, to pozostaje w opozycji do tego, co przedstawiają widziane z bliska dekoracje. Z pewnością mamy tu odniesienia do „domostwa” i „ogniska domowego”, które zazwyczaj przywodzi na myśl bezpieczeństwo, wspólne przebywanie, dbałość o rodzinę. Jednak zbliżywszy się, widzimy, że obiekt ten stawia wyzwanie kulturowo umocowanemu ideałowi. Prace Anny Orbaczewskiej, w tym opisywany tu obiekt, można uznać za dyskusję artystki z tradycyjnymi motywami i formami sztuki lub rzemiosła, które utwierdzały stereotypowe wyobrażenia, a wręcz formaty związków kobiety i mężczyzny, małżeństwa i rodzicielstwa. Oparte na silnym kontraście pomiędzy tym, co jest nośnikiem tradycji, a tym, co stawia jej wyzwanie, stają się głosem kulturowej zmiany.

W zbiorze w depozycie NOMUS-u znajduje się również cykl 20 rysunków, który prezentowany był podczas pierwszej odsłony tej kolekcji w Zielonej Bramie. Jest to cykl rysunków (tusze na papierze) inspirowanych Kaszubami i twórczością Güntera Grassa, stworzony w 2017 roku.

Rysunki Anny Orbaczewskiej ukazują kobietę wyczerpaną, nadmiernie przeciążoną, zniecierpliwioną, poddaną przemocy. Tym samym tradycyjne kulturowe motywy zdobnicze mieszają się z tym, co często jest głęboko skrywane pod naskórkowo widzianymi relacjami rodzinnymi i społecznymi. Bohaterki rysunków nawiązują do dramatycznych kobiecych postaci z prozy Güntera Grassa, których losy naznaczyła wojna i społeczna opresja. Poświęcone przemocy i toksycznym relacjom między płciami rysunki te są szybkim, brutalnym w swoim wyrazie zapisem trudnych sytuacji i emocji. Przechodzenie od światła do mroku, do tego, co niewypowiedziane, może być dla odbiorcy niezwykłym odkryciem. W atmosferze ruchów takich jak #MeToo oraz buntu kobiet przeciw kulturowej i strukturalnej przemocy głos Orbaczewskiej rezonuje ze szczególną siłą, szczególnie gdy niewielkie rysunki na papierze oglądamy, co konieczne, z bliska.

Anna Orbaczewska, ur. 1974 w Bydgoszczy. Zajmuje się malarstwem i rysunkiem, tworzy dekorowane obiekty i instalacje, a także prowadzi on-line dziennik rysunkowy. Ukończyła studia malarskie na Królewskiej Akademii Sztuki w Hadze (1998) oraz na Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku (1999). Jej prace charakteryzuje wyrazista ekspresja oraz umiejętność posługiwania się metodą zawłaszczania utrwalonych obrazów kultury jako źródła opresji i uprzedzeń, aby ujawnić ich drugie dno. Porusza się równolegle pomiędzy różnymi rodzajami malarskiej i rysunkowej formy, w których z jednej strony zauważalne są nawiązania do rokoka, w innych zaś rozwinięcia form ekspresjonistycznych. Jej najnowsza wystawa indywidualna pod tytułem „Pułapki i przynęty” odbyła się w Centrum Sztuki Współczesnej Łaźnia 2 w 2021.

UWAGA: wystawa zawiera treści, które mogą być nieodpowiednie dla dzieci i młodzieży poniżej 15 roku życia.